Behandeling van astma: meer dan medicatie

Geplaatst op: 11 september 2023

 

Astma is een chronische longaandoening die het dagelijkse leven van mensen flink kan beïnvloeden. Fysiotherapeut Steffi Lemmens-Janssen is al dertien jaar werkzaam op de afdeling Longrevalidatie van Basalt en kent de voorbeelden uit de praktijk. Sinds drie jaar doet Steffi als promovendus ook onderzoek naar astmapatiënten die met klachten bij de longarts komen. “Ik denk dat we deze patiënten nog beter kunnen helpen dan we nu doen.”

In Nederland hebben 517.200 mensen astma (2021). Astma wordt vaak door de huisarts behandeld en dat is voor het merendeel van de patiënten een goede oplossing. Als het niet lukt om de ziekte met medicijnen onder controle te krijgen, verwijst de huisarts door naar de longarts. Vaak is er dan sprake van meerdere problemen zoals ernstige vermoeidheid, verminderde conditie, overgewicht en depressie, zo blijkt uit het eerste deel van het promotieonderzoek van Steffi. “Vaak denken mensen dat astma geen ernstige ziekte is. ‘Je neemt een pufje en gaat weer door’, hoor je vaak. In de praktijk blijkt astma een complexe ziekte. En als het niet lukt de ziekte met medicijnen onder controle te krijgen, kan dit enorme impact op je leven hebben.  Met name patiënten met zogenaamd ongecontroleerd astma, die dus niet met medicijnen onder controle is te houden, ervaren een verminderde kwaliteit van leven ervaren door de ziekte.”

Multidisciplinaire aanpak
Longrevalidatie kan helpen om de klachten te verminderen. “We zagen in een van onze onderzoeken dat de longarts in het ziekenhuis ongeveer 1 % van de patiënten doorverwijst voor longrevalidatie. En dat is jammer, want met een multidisciplinaire aanpak vanuit de revalidatie kunnen we astmapatiënten helpen met gedragsinterventies om de problemen aan te pakken die niet met medicijnen op te lossen of te reguleren zijn.” Het merendeel van de astmapatiënten die bij Basalt revalideren, doet dat poliklinisch. “Bij de fysiotherapie doen ze bijvoorbeeld oefeningen om kracht en uithoudingsvermogen te verbeteren en ademhaling beter te reguleren. De psycholoog helpt bij angst en depressie, als patiënten door de ziekte kortademig zijn en bang zijn om te stikken. Maatschappelijk werk speelt een rol als mensen bijvoorbeeld hulp nodig hebben bij het stoppen met roken en de diëtist geeft adviezen over de juiste en gezonde voeding, bijvoorbeeld bij overgewicht. En de ergotherapeut kan helpen met bijvoorbeeld het energiebeheer. Vermoeidheid is een veel voorkomende klacht en de ergotherapeut helpt die energie juist te verdelen over de dag.”

Richtlijnen
De huidige richtlijnen voor de behandeling van astma zijn vooral op medicatie gericht en minder op gedragsinterventies. “Niet vreemd dus dat huisartsen niet screenen op de klachten als bijvoorbeeld vermoeidheid. En niet weten dat longrevalidatie of een behandeling in de eerste lijn een oplossing kan zijn en daar dus niet over informeren. Ik denk dat we astmapatiënten nog meer kunnen helpen dan dat we nu doen.” Steffi onderzoekt wat daarbij komt kijken. “Uit het eerste deel van mijn onderzoek bleek bijvoorbeeld dat patiënten die bij de longarts komen met meerdere klachten vaak een inactieve leefstijl hebben. Maar hoe meet je dat objectief? En hoe zet je dat weer om in een advies voor de behandeling? Die vragen pak ik op in het laatste deel van mijn onderzoek.”

Boodschap
“Mijn boodschap is dat er meer is dan medicatie alleen en dat huisartsen en longartsen dus ook naar andere aspecten moeten kijken. En ook weten hoe en op welk vlak behandelaars zoals fysiotherapeut, maatschappelijk werk of psycholoog ondersteunen bij het verbeteren van de kwaliteit van leven van deze patiënten. In de richtlijnen voor huisartsen staat bijvoorbeeld amper iets over de screening op en aanpak van klachten als vermoeidheid en depressie bij astmapatiënten. Daar valt dus ook nog heel wat te winnen.” Steffi spreekt daarom ook op bijvoorbeeld congressen waar huisartsen komen over haar onderzoek en de meerwaarde van de behandeling door paramedici. “Dat hoeft niet altijd een revalidatie in een revalidatiecentrum te zijn. Ook een fysiotherapeut uit de eerste lijn of maatschappelijk werker alleen kan helpen. Dat is afhankelijk van de klachten.”

Steffi Lemmens-Janssen, Fysiotherapeut en buiten-promovendus

 

Over het onderzoek
Steffi is een zogenaamde buiten-promovendus. Ze promoveert aan de School for Nutrition and Translational Research in Metabolism (NUTRIM) van de Universiteit van Maastricht. De promotor is Martijn Spruit (hoogleraar NUTRIM) en de copromotoren zijn Alex van ‘t Hul en Hanneke van Helvoort van het RaboudUMC in Nijmegen. Voor het onderzoek maakt ze gebruik van data die onder andere in het RadboudUMC zijn verzameld. Het gaat om patiënten die voor de eerste keer bij de longarts komen na een verwijzing van de huisarts. Steffi doet haar promotieonderzoek in deeltijd doet en werkt ook als fysiotherapeut bij Basalt. “De kennis die ik op doe, neem ik natuurlijk direct mee naar de werkvloer en deel ik met mijn collega’s bij Basalt. En ja, het is best pittig, die combinatie. Voor mij geeft onderzoek verdieping. Als fysiotherapeut behandel je een patiënt en zie je vaak het resultaat van je aanpak terug. Dat kan ook vragen oproepen. Waarom werkt behandeling A beter dan behandeling B? Of waarom reageert patiënt A wel goed op de behandeling en patiënt B niet? Die praktijkvragen kan je zelf beantwoorden als je onderzoekt doet. Dat is een van de redenen dat ik dit doe. Ik hoop kennis te kunnen delen waar zowel behandelaars als patiënten wat aan hebben om zo de zorg én vooral de kwaliteit van leven van astmapatiënten te verbeteren.”

Publicaties

Meer weten over het onderzoek van Steffi? Zij publiceerde een aantal artikelen:


Deel dit bericht:




Terug